Rattengedrag leer je van de baas (June, 14, 2004)

Open hier de link naar de powerpoint presentatie.

Naar aanleiding van het managementboek 2003 “Hoe word ik een rat?” van Joep Schrijvers, heeft de Erasmus Universiteit onderzoek gedaan naar rattenstreken binnen Nederlandse organisaties. Het onderzoek vond plaats onder ruim 750 leden van de beroepsbevolking. De centrale vraag tijdens het onderzoek was: Wat is de mate van (ratten)streken binnen Nederlandse organisaties?

Uit het onderzoek komt aan het licht dat rattenstreken op het werk veel voorkomen. Roddelen wordt het meest waargenomen (86%), gevolgd door liegen (80%) en fronten kiezen (70%). Weinig voorkomende rattenstreken zijn: bewijzen verzamelen om iemand te beschadigen (19%), vertrouwelijke informatie van anderen doorspelen (21%) en elkaar ondermijnen (32%).

De respondenten zijn ook gevraagd aan welk rattengedrag zij zichzelf schuldig maken. De tien meest voorkomen vormen zijn roddelen (47%), sporen vernietigen (30%), meer laten vertellen dan lief is (27%), liegen (23%), fronten kiezen (22%), pas afsnijden (11%), ondermijnen (11%), lobbyen (10%), politieke spelletjes (9%) en mensen uitspelen (9%).

Collega’s slachtofferen, vernederen en kwetsen worden meestal als onacceptabel ervaren. Bijna de helft vindt dat roddelen tot op zekere hoogte wel kan.

De belangrijkste oorzaak voor rattengedrag op de werkvloer is verkeerd voorbeeldgedrag van leidinggevenden (84%). In driekwart van de gevallen is oneerlijke behandeling van medewerkers door leidinggevenden en jaloezie tussen medewerkers een bron voor rattengedrag.

De gevolgen van rattengedrag zijn veelal groot. In bijna 90% neemt de werksfeer af. In driekwart nemen de werkprestaties af. Slechts in 18% wordt er lol en plezier beleefd aan rattengedrag.

Welke rattenstreken worden het meest gesignaleerd in het werk?
1. Roddelen 86%
2. Liegen 80%
3. Fronten kiezen 70%
4. Lobbyen 64%
5. Meer laten vertellen dan lief is 55%
6. Politieke spelletjes 48%
7. Mensen uitspelen 48%
8. Slachtofferen 45%
9. Sporen vernietigen 43%
10. Kwetsen 42%
11. Verlinken 40%
12. Pas afsnijden 38%
13. Zwakheden runnen 34%
14. Omkopen 34%
15. Vernederen 33%
16. Ondermijnen 32%
17. Vertrouwelijke informatie doorspelen 21%
18. Bewijzen verzamelen 19%

Welke rattenstreken worden het meeste uitgevoerd door medewerkers zelf?
1. Roddelen 47%
2. Sporen vernieten 30%
3. Meer laten vertellen dan lief is 27%
4. Liegen 23%
5. Fronten kiezen 22%
6. Pas afsnijden 11%
7. Ondermijnen 11%
8. Lobbyen 10%
9. Politieke spelletjes 9%
10. Mensen uitspelen 9%

Welke rattenstreken worden als niet acceptabel ervaren?
1. Slachtofferen 91%
2. Vernederen 88%
3. Kwetsen 87%
4. Omkopen 72%
5. Zwakheden runnen 69%
6. Mensen uitspelen 64%
7. Politieke spelletjes 63%
8. Lobbyen 62%
9. Bewijzen verzamelen 61%
10. Informatie doorspelen 48%

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van rattengedrag?
1. Verkeerd voorbeeldgedrag 84%
2. Verschil in behandeling 78%
3. Jaloezie tussen medewerkers 76%
4. Hoge onderlinge concurrentie 66%
5. Verschil in beloning 66%
6. Onduidelijke regels 58%
7. Hoge werkdruk 53%

Wat zijn de meest voorkomende gevolgen van rattengedrag?
1. Onderling wantrouwen 89%
2. Minder goede werksfeer 88%
3. Minder hoge prestaties 78%
4. Eerder en vaker ziekmelden 77%
5. Hoger verloop personeel 76%
6. Veel plezier en lol 18%

Noot voor de redactie: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Prof. Dr. M. Kaptein,
Erasmus Universiteit Rotterdam, sectie Bedrijfskunde, vakgroep Business-Society Management, tel. 010-408 1923, e-mail: mkaptein@fbk.eur.nl